Άτυπη αστικοποίηση στις πόλεις της Μεσογείου: ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων για την πόλη, Σιατίτσα Δήμητρα

Μια παράλληλη αφήγηση περιπτώσεων άτυπης αστικοποίησης σε πόλεις της Μεσογείου όπου οι διαδικασίες παραγωγής του χώρου αλλά και ο χώρος ο ίδιος θα διερευνηθούν με "εργαλείο" τα κοινωνικά κινήματα πόλης και πιο συγκεκριμένα κινήματα που σχετίζονται με την κατοικία ή την γειτονιά.

Κεντρικά ερωτήματα της έρευνας: Ποια η σχέση του κάτοικου με τον χώρο; Ποια η αντίληψή του για τον ρόλο του κράτους, της ρύθμισης, του σχεδιασμού στην παραγωγή της πόλης; Πώς συγκροτείται η "κοινωνία των πολιτών" και ποιες οι μορφές συλλογικής δράσης; Έχοντας κατά νου τις θεωρίες κοινωνικών κινημάτων, τι είδους κινήματα αναπτύσσονται σε ένα τέτοιο πλαίσιο;

Για την μελέτη των παραπάνω ερωτημάτων θα γίνει επιλογή μελετών περίπτωσης από τρεις χώρες της Μεσογείου: την Ελλάδα, την Ισπανία και το Μαρόκο. Οι μελέτες περίπτωσης αφορούν παραδείγματα άτυπων γειτονιών (γειτονιές κατοικίας που έχουν προκύψει χωρίς "επίσημη" ρύθμιση) όπου σε κάποια δεδομένη στιγμή –τα παραδείγματα δεν είναι απαραίτητο να είναι συγχρονικά- υπήρξαν κινητοποιήσεις των κατοίκων για θέματα σχετικά με την γειτονιά τους. Με ενδιαφέρει ο δημόσιος λόγος που αναπτύχθηκε, τι υποδηλώνει για την σχέση των κατοίκων με τον χώρο της πόλης, ποια τα προτάγματα κλπ.

Ζητήματα
1) Πρέπει να αναπτυχθεί όλη η προβληματική που σχετίζεται με τις διαφορετικές όψεις του άτυπου [>> αυθαίρετου, παράνομου, μη σχεδιασμένου, μη ενταγμένου, μη ρυθμισμένου ++]. Τι εξέλιξη είχε στην κάθε περίπτωση (π.χ το άτυπο στην Ελλάδα σήμερα), σε ποιες ανάγκες απαντά (πρόσβαση στην κατοικία ή απόκτηση δεύτερης εξοχικής κατοικίας), σε ποιους απευθύνεται (το άτυπο των φτωχών και το άτυπο των πλουσίων)... Πιθανά τα παραδείγματα που θα μελετήσω να τοποθετηθούν αξιολογικά βάση μιας τέτοιας "παλέτας".

2) Η κουβέντα για τα κοινωνικά κινήματα πόλης στις πόλεις του Νότου (πελατειακά συστήματα, ο ρόλος της οικογένειας και των συγγενικών δικτύων, η ατομική επίλυση προβλημάτων, η περιστασιακή συγκρότηση συλλογικού μετώπου αλλά χωρίς διάρκεια, οι σύλλογοι γειτονιάς...). Μπούμε τελικά να μιλάμε για κοινωνικά κινήματα; ποιος ο ορισμός; Γιατί στην Ελλάδα δεν είχαμε κινήματα για την κατοικία...

3) Είναι νομιμοποιημένη η σύγκριση μεταξύ τόσο διαφορετικών κοινωνικό- ιστορικό- πολιτικών πλαισίων; Δεν μπορώ να μιλάω για σύγκριση αλλά για παράλληλη παράθεση που στόχο έχει να φωτίσει ένα θέμα από διαφορετικές θέσεις.
Αυτό που πιθανά έχει ενδιαφέρον είναι ; (α) τι μπορεί να παραχθεί από την μεταφορά ερωτημάτων από το ένα πλαίσιο στο άλλο (β) τι καινούργιο μπορεί να προκύψει όταν γίνει μεταφορά εννοιών, λέξεων κλπ που έχουν προκύψει σε ένα άλλο πλαίσιο. Αυτού του τύπου η προβληματική εμφανίζεται ιδιαίτερα σε προσεγγίσεις Βορρά/Νότου – δύσης/ "τρίτου κόσμου".